Schotse Huizen Veere
Deze twee historische huizen zijn een herinnering aan de eeuwenlange handelsbetrekkingen tussen Veere en Schotland. Het linker huis heet ‘Het Lammeken’ en het rechterhuis staat bekend als 'De Struys'. Beide huizen zijn in de laatgotische stijl gebouwd. Die handelsrelatie met Schotland valt nog steeds te zien wanneer je goed naar de gevel kijkt. Tegenwoordig is Museum Veere in deze monumenten gevestigd.
Plaats
Veere
Bouwjaar
1539
Bouwstijl
Late Gotiek
Oorspronkelijke functies
Woonhuizen
Bijzonderheid
Historische woonhuizen van Schotse handelaren
In handen van Monumentenbezit
Sinds 2016
Rolstoeltoegankelijk
Nee
Bezoekersinformatie
In de twee historische huizen is Museum Veere gevestigd, waar het historische stadhuis aan de Markt ook onderdeel van is. Het museum toont beeldende kunst, streekdracht en interieur verbonden met de historie van de stad Veere.
Bezoekadres:
Kaai 25 en 27, 4351 AA Veere
Aan de kade in Veere staan twee laatgotische huizen (nr. 25 en 27), de zogenaamde ‘Schotse huizen’. De huizen herinneren aan de eeuwenlange handelsbetrekkingen tussen Veere en Schotland. Beide huizen werden gebouwd voor Schotse wolhandelaren.
De huizen bestaan uit twee bouwlagen, een kelder en een zolder en zijn voorzien van een natuurstenen gevel. Veere vormde al in de 15de eeuw een belangrijke maritieme basis, zowel op economisch als op het gebied van defensie. Tot 1558 herbergde Veere de eerste admiraliteit.
De handelsrelatie met Schotland werd versterkt door het huwelijks van Wolfert VI van Borselen (ca. 1430-1486), heer van Veere, met de Schotse prinses Mary Stuart, dochter van de koning Jacobus I van Schotland. Zij trouwden in 1444 in de Grote Kerk Veere. Vanaf dat moment vestigden talloze Schotse handelaren zich in Veere. De Schotten kregen in Veere veel rechten, zo hadden ze hun eigen wetten en mochten eigen rechtsspraak uitoefenen.
De Zeeuwse plaats groeide zo uit tot dé stapelplaats voor handelswaar uit Schotland. De goederen werden in Veere gelost, opgeslagen en verhandeld. De stad kreeg een handelsmonopolie op een aantal Schotse goederen, zoals de Schotse wol.
Het linkerhuis, ‘Het Lammeken’, dateert uit 1539. Het is gebouwd in opdracht van Joos Olivers, een koopman van Schotse origine. Het pand dankt zijn naam aan het lam op de gevelsteen, welke uiteraard verwijst naar de wolhandel. ‘Het Lammeken’ heeft een trapgevel met pinakels. Dit zijn spits toelopende, slanke, torenvormige bekroningen.
Op de gevel staan een aantal referenties naar het verleden met Schotland. Zo hebben de muurankers hebben de vorm van distelbloemen. De distelbloem komt ook voor in het wapen van Schotland. Ook is er een gevelsteen met een lammetje erop, die verwijst naar de Schotse wol.
De woning is van grote betekenis voor de geschiedenis van de monumentenzorg in Nederland. Victor de Stuers, Rijksadviseur voor de Monumenten van Geschiedenis en Kunst, passeerde in 1881 toevallig het huis en merkte op dat het gesloopt zou worden. Hij besloot het pand te kopen en legde hier achthonderd gulden voor neer. In 1907 schonk De Stuers zijn verwerving aan het Rijk. Hij gaf echter wel de voorwaarde op dat het als monument bewaard zou blijven en teruggebracht zou worden in oorspronkelijke staat.
De woning kwam in 2016 in handen van Monumentenbezit.
Het rechterhuis, ‘De Struys’, wordt voor het eerst genoemd in 1549. Het werd toen bewoond door de Schot Edward Paterson. Vanwege de vergelijkbare stijlkenmerken, wordt aangenomen dat ‘De Struys’ gelijktijdig met ‘Het Lammeken’ is gebouwd. De gevel is gebouwd tussen 1539 en 1561.
De voorgevel van ‘De Struys’ was ooit het spiegelbeeld van ‘Het Lammeken’, maar het huis is bij een verbouwing in 1824 zijn trapgevel kwijtgeraakt. Ook kreeg de onderpui toen een nieuwe raamindeling. In 1764 werd het huis eigendom van de stad Veere. Toen werd het gebruikt als herberg, waar Schotten een biertje konden drinken zonder accijns te hoeven betalen.
‘De Struys’ werd in 1896 gekocht door een Engelse diamantair en kunstverzamelaar Albert L. Ochs. De Engelsman en zijn dochter Alma gebruikten de woning als vakantiehuis. Ze ontvingen veel kunstenaars en organiseerden exposities. Alma liet ‘De Struys’ in 1947 samen met haar verzameling Zeeuwse streekdrachten na aan het Rijk, op voorwaarde dat het huis samen met ‘Het Lammeken’ een museale functie zou krijgen. Sinds 1950 is in de Schotse Huizen en het stadhuis van Veere het Museum Veere gevestigd.
De woning kwam in 2016 in handen van Monumentenbezit.